Vorige donderdag verbleef ik weer enkele uren in ons statige nationale parlement met zijne blinkende tegels, vele rode en groene tapijten en fluwelen behang. Ziedaar het decor voor een ronde tafel met als thema “coherentie in het ontwikkelingsbeleid”. Het kan niet verbazen dat daar in België iets over te zeggen valt.
Hieronder enkele beeldelijke impressies. Deze meneren hadden naast een interessante uiteenzetting ook een expressief voorkomen meegebracht. Doorklikken voor meer foto’s.
(21/01/08) Dag 5 in Indonesië (maar voor de chronologische volledigheid ook de avond van dag 4)
Na de rijst de koffie. Van Munting bollen we naar Ruteng. Daar worden we ontvangen door drie heren van Delsos en AYO Indonesia: Tarsih, Adam en Huberté. Hun organisaties zijn gespecialiseerd in koffie en de marketing daarvan.
In Ruteng stoppen we even bij het hotel waar we ons te slapen zullen leggen. Er is een bed, een schrijftafel in staat van ontbinding en een stoel. Of nee, ik vergeet nog de coax-kabel die uit de wand groeit ter aanbieding van de optionele sateliettelevisie. De matras op het bed wordt beschermd door een kraaknette overtrek met zonvergeelde bloemen. Het bijhorende deken heeft dan weer een rood-wit motief waarvan de vrolijk makende werking nog bewezen moet worden.
Goed, qua gezellige inkleding scoort een brug over de E-40 wellicht hoger, maar de propere berglucht compenseert dat ruimschoots. Voor een warme douche moet je de overtocht trouwens ook niet maken. Er is water uit de kraan, zij het enkel koud, want we zitten op meer dan 1000 meter boven de zeespiegel. Ook een douchespuit is voorzien, maar het eerste water moet er nog uitkomen. Dat zal trouwens een constante worden op Flores: overal zijn douches, maar ze werken toevallig niet op het moment dat ik er onder wil staan. Niet dat ik mij stoor natuurlijk. Zich wassen met de waterpan is bijzonder waterefficiënt en snel. Enkel zonde van de geboorde gaten om die douchekraan te installeren.
Tarsih, Adam en Huberté nemen ons mee naar een restaurant in het centrum van Ruteng, een Chinees restaurant. Zoals alle Chinese restaurants ter wereld, staat er hier van alle lekkers op de kaart, behalve datgene wat Chinezen doorgaans door hun slokdarm geleiden. De uitbater is een vriend van Tarsih, die ons meteen zijn speciale eetruimte ter beschikking stelt. “Only for holy people”, balt de kok zijn kennis van het Engels. In the Holy Room eten we onder een Ché-poster met onderschrift “der letzte revolutionar”. Als den Duits het zegt, zal het wel waar zijn.
De maaltijd zelf was uitermate smakelijk. Afgezien van de rijst, heb ik geen idee wat er op mijn bord lag, maar het was iets vlezig met groenten, voorafgegaan door een vissoep. Een banaantje bij wijze van copieus dessert gleed naar binnen alsof het in snot gedrenkte paling betrof en de Bintang pilsner toonde zich smeerolie voor een geslaagde vertering. Nnnnice.
’s Anderdaags vertrekken we richting Arus, waar we een koffieplantage bezoeken. Het interessante lag hem in het feit dat ze veel meer doen dan koffie verbouwen binnen de structuur van een coöperatieve onderneming, maar dat ze ook marketing-achtige initiatieven nemen om hun koffie te positioneren op de markt. Smaakgewijs is hun koffie waarlijk een voltreffer. In tegenstelling tot de andere plaatsen die we bezochten kieperen ze er ook geen overdosis suiker in, maar drinken ze hem gewoon zwart. I like.
De leider van de lokale boerengroep is een indrukwekkende tiep: Donatus Matur. Heeft zijn ganse leven vooral in de toeristische sector gewerkt, om te eindigen bij de VN op Oost-Timor. Toen de keet daar in ’99 ontplofte tijdens de onafhankelijkheidsstrijd, verloor hij drie collega’s en ging hij terug in Arus wonen. Nu leidt hij daar dus de boerengroep. Daarover schreef ik al een stuk voor de Vredeseilandensite, veel ga ik er hier dus niet aan toevoegen.
Feit is dat je dergelijke mensen moet ondersteuning bieden, maar verder vooral moet laten doen. Toen we Arus verlieten, kregen we nog koffie mee als souvenir. Donatus gaf ook zijn GSM-nummer voor het geval dat ik nog eens in de buurt ben. Ik kan in deze niks beloven, maar wie weet…
(20/01/08) Dag 4 in Indonesië
Dag 4 was toegewijd aan veldbezoeken in het subdisctrict Lembor van Flores. Twee dorpen zouden wij aandoen, Lentoh en Munting. Daar en in de wijde regio errond werken Yakines en Vredeseilanden aan een ontwikkelingsprogramma rond rijstteelt.
De weg die ons tot daar moest brengen, had de breedte van een modeste gezinswagen. Niettemin weten twee zware vrachtwagens zich er met een zekere hoeveelheid goede wil en met dank aan de berm langs elkaar te wringen. Het gaat ook bergop. Steil bergop zelfs. En dan is het wonder om te zien hoe de ene tweetakt na de andere met een vierkoppig gezin de helling opknettert.
In ons gezelschap was Ella, de leidster van Yakines. De dag ervoor hadden we haar al geïnterviewd in Laboan Bajo. Een schoon verhaal. Ze vertelde hoe ze na haar landbouwstudies een tijd als zelfstandig adviseur werkte voor verschillende opdrachtgevers, maar dat ze haar centen spaarde om een eigen initiatief op te starten in haar geboortedorp. In het begin focuste Yakines zich vooral op duurzaam bosbeheer. Ontbossing is een gigantisch probleem, ook op Flores. Voor boeren die niet kunnen leven van hun productie, is een bos vlak gooien en het verpatsen aan een of andere opkoper gemakkelijk verdiend geld in tijden van tekort.
Sinds 2001 werkt Yakines samen met Vredeseilanden nieuwe bosbeheertechnieken te introduceren. Tegelijk trainde de lokale landbouwspecialisten van Vredeseilanden de mensen van Yakines om de wetlands in gebruik te nemen voor rijstteelt. Via wekelijkse field schools werd de kennis overbracht bij boeren en boerinnen. Eerst in één subdistrict, na een proces van organisatieversterking breidde dat uit naar drie subdistricten. Zo mondde een experiment dat begon met 17 hectare uit tot een volwassen productie van honderden hectare.
Verder werd het genderthema onder handen genomen: door vrouwengroepen te stimuleren, opleidingen te organiseren, speciale kredietprogramma’s op te zetten, enz. Blijkbaar met effect. Waar het vroeger not done was dat vrouwen hun mond opendeden, zitten ze nu mee in de leiding van boerengroepen en het bestuur. Inderdaad, ook daar is de capaciteit tot rechtopstaand plassen zonder hulpstukken nog het enige wat ons mannen de mogelijkheid biedt tot een gefingeerd gevoel van superioriteit. .
In Lentoh en Munting hebben ze dat dus allemaal zien veranderen. Maar voor we dat verhaal hoorden, moesten we ons tweemaal door een vernuftige welkomstceremonie volgens aloude traditie werken. Daarbij stond het hele dorp ons op te wachten (het was zondag) en kregen Anton en ik een handgemaakte sjaal rond de nek gehangen om vervolgens een beknopte welkomsmededeling in het Manggarai te ontvangen.
In het dorpshuis gezeten, kreeg ik zowel in Lentoh als in Munting nog een witte kip in de handen gedrukt. Vriendelijk dank u zeggen, even mezelf voorstellen, en dan het verwonderde dier toch maar teruggeven. Ik schat dat er niet lang daarna een mes langs haar hals ging.
Tijdens het eten (rijst, of wat had u gedacht?) praten we over wat er zoal gebeurde de laatste jaren. In Lentoh en Munting waren ze er in geslaagd om een groot deel van hun productie vrij te maken van chemische pesticiden. Ze gebruiken nu organische pesticiden en fertilizers die ze zelf kunnen produceren. Dat betekent: geen risico voor de gezondheid en minder externe kosten.
Het eerste jaar van de omschakeling was lastig, omdat de grond zich weer moet herstellen. Maar daarna steeg de productie boven het oorspronkelijke niveau. Ook in termen van geld, want door kwaliteitsverbetering en samen te verkopen onder de vlag van een coöperatieve onderneming, zagen ze hun prijs bijna verdubbelen. Niet slecht geboerd dus, en zo dacht de lokale overheid er ook over. Ze begon het programma naar andere regio’s uit te dragen. Bij het oogsten krijgen de boeren ook stockageruimte aan tegen gunstige voorwaarden.
Er is trouwens nog ruimte voor groei, maar daarvoor moeten er knelpunten rond distributie en marketing aangepakt worden. De marktvraag moet – nogal evident – volgen. Die zal vooral in de steden te zoeken zijn. Daar is een groeiende middenklasse die niet enkel geïnteresseerd is in rijst met de laagste prijs, maar ook het milieu- en gezondheidsaspect in overweging neemt.
Een kwestie dus van het consumentenpubliek bewust te maken en het product in zoveel mogelijk verkoopspunten te krijgen. Maar daarvoor moet dan weer samengewerkt worden met distributeurs, winkels, enzovoort enzovoort. Allemaal multistakeholderprocessen waarmee men een olifant kan vierendelen.
Bon, ik ga het hierbij laten. Te weten dat er nog zoveel te vertellen is, maar het wordt lang en droog, nietwaar? Neem nog even de tijd om voor noppes nog wat foto’s mee naar huis te nemen. Als het een argument kan zijn: er zitten snoezige kindertjes tussen.
In een daad van mannelijke overmoed heb ik mijn benen opgegeven om de 20 kilomter door Brussel te lopen op 25 mei. Uiteraard is dit geen gratuite zelfkastijding, maar heeft deze gewisse dwaasheid een doel. Ik zal mij daartoe namelijk laten sponsoren ten voordele van mijn eigen werkgever, onder het banier “Loop naar Afrika” (merk hoe dit in feite een slinkse financiële carrousel is, maar hou dat alsjeblief stil!).
Geheel ongeoefend ben ik niet op het vlak van de nutteloze calorieverbranding. Elke zondag pleeg ik al joggend wel een kleine tien kilometer in en rond de Terlaanse velden te peddelen. Toen ik nog studeerde en derhalve zeeën van ongestructureerde vrije tijd te vullen had, was dat nog drie tot vier keer per week. Het klinkt lang geleden, maar we spreken hooguit over anderhalf jaar.
20 km in één ruk uitlopen is voor mij tot nog toe een onuitgegeven primeur. Ik zal dus een uitgekiend trainingsschema volgen in combinatie met een grensverleggend dieet om deze aanslag op mijn lichaam in voorspoed te volbrengen.