Categorie: Reizen

Na het onderweg zijn, het aankomen in Savalou. Eerst nog een ontmoeting met de burgemeester, dan kunnen we eindelijk het veld in. Schoenen in de zompige grond, omzichtig laverend tussen de symmetrische rijen rijstplanten die zo’n 25cm hoog staan.

Hoewel een standaard rijstveld minstens het potentieel heeft om er monotoon voor te komen, wekken het bezoek en de ontmoeting met de producenten enthousiasme . Het verhaal van de rijst en de landbouw wordt hier gelijk tastbaar.

In enkele uren groeit het besef welk gekkenwerk er geleverd is om tot dit punt te geraken. De vertreksituatie leunde namelijk nogal dicht aan bij “niets”. Van alles is hier meer dan iets tekort: kennis, geletterdheid, krediet, mechanisering, omkadering van de overheid, wegen,…

We bezoeken uiteindelijk twee boerengroepen die betrokken zijn bij de levering van rijst aan Colruyt. Eerst in Tchetii. Dan in Kpataba.

In Kpataba worden we door de boeren opgepikt om per Chinese brommer naar naar het veld te knetteren, vier kilometer van de hoofdweg. Slalommen over een schampig pad tussen putten, boomwortels, stenen,… Een boer moet hier ook een beetje Stefan Everts zijn.

Het groen van de rijstplanten in combinatie met de bewolkte hemel geeft een merkwaardig kleurenpallet. Eenvoudig natuurschoon in deze reep Afrikaans continent. En voer voor enkele betere fotomomenten met Jef Colruyt, Marianne Thyssen en co.

De bus op, noordwaarts, richting Glazoué, richting platteland. Daar waar doorgaans weinig te beleven valt, maar waar het voor ons allemaal om draait.

Onderweg stoppen we nog in Sehoué. Een doorsnee markt stalt er zich uit langs de weg. Ananassen, kokosnoten, uien, rijst,… worden er met wisselend commercieel succes gevent.

Moest het aan uw waarnemingsvermogen ontsnappen: verkopen is een vrouwenzaak.

Een iglo in de woestijn, een pinguin in Zimbabwe, een voordeur aan een achtergevel.

De enige supermarkt van Benin is redelijk uniek, staat in Cotonou en doet zaken onder de naam Erevan. De winkel werd opgericht door een familie geëmigreerde Armenen en ruikt nog naar de verf.

Over de koppen lopen is er niet bij. Enkel de toplaag komt hier, bij gebrek aan middenklasse. Al komen de aspirant middenklassers nu en dan window shoppen en de geconditioneerde lucht inhaleren. Ondekkingsreizigers, hunkerend naar status.

De rekken zijn volgestauwd met import. Uitgestrekte rayons Everydayproducten van Colruyt, met tweetalige opschriften, Frans-Nederlands. De oprukkende vernederlandisering van Cotonou is onstuitbaar. Een kaakslag.

Lokale producten zijn hier niet te vinden. En da’s geen slechte wil vanwege de uitbater. Een concrete vraag had hij nog niet gekregen. Waar zou hij die producten trouwens halen? De bittere waarheid is dat de lokale landbouw de nodige kwaliteit veelal niet kan leveren. Laat staan dat er een verwerkende nijverheid is die afgewerkte voedingsproducten afleveren. Buitenlandse producten zijn top, lokale producten bocht, zo klinkt het samengevat uit de volksmond. Naast alle andere obstakels voor de landbouw, is er dus ook een fris imagoprobleem.

Het stelde de uitgangspunten van onze bescheiden expeditie meteen scherp. De Beninse rijst die nu in de Colruyt ligt, zou perfect thuishoren in deze rekken… Maar die rijst is wel in België verpakt – volautomatisch.

Zaken genoeg om aan te pakken. Een bezoekje van Jef Colruyt scheen mij ook de nodige motivatie te geven aan de Erevan-uitbater om door te gaan. De laatste berichten luiden dat ze er in Benin nu mee bezig zijn en dat het een kwestie van tijd is voor de lokale rijst te koop is in dé supermarkt.

De Benin-reis dus. Ons vliegtuig landt in Cotonou. Voor Benin is dat wat Sydney is voor Australië of Monreal voor Canada: een officieuze hoofdstad. Alles wat zich politiek relevant vindt, zit er grotendeels samengepakt.

Een eerste stop van de delegatie is dan ook een bezoek bij een handvol ministers. Het programma wordt nog snel-snel aangepast om er op tijd te geraken, waarna de ministers ons – zoals dat belangrijke meneren betaamt – een klein halfuur laten acclimatiseren in een onderkoelde vergaderruimte van het afgeleefde ministerie.

Inmiddels wordt iedereen naar een plaats aan de tafel gegidst door een lokale protocolmeester. De ministre de l’état (ofte de eerste minister) neemt bij zijn arriveren plaats aan het hoofd van de tafel, waar de de vorm van zijn derrière al voorgedrukt zit in de geavanceerdste stoel. Het etiket “made in China” bengelt er nog aan.

Luuk – onze directeur – introduceert de delegatie en geeft een korte toelichting bij het pilootproject van Vredeseilanden met Colruyt en de Beninese rijstboeren. Na enkele zinnen komt evenwel een dame een briefje naast de eerste minister leggen. Een boodschap van accute aard blijkt (zouden er andere zijn?), die onmiddellijke opvolging vraagt. Hij loopt naar buiten. Luuk denkt zijn introductie gewoon verder te zetten zonder de eerste minister, maar die temt zijn enthousiasme met een vriendelijk doch gebiedend “attendez, attendez”.

Wanneer de eerste minister weer geland is op zijn troon, zwellen de formele plichtsplegingen aan. Elke tussenkomst begint met een obsese aanspreking. Monsieur le ministre de l’etat, monsieur le ministre de l’agriculture, monsieur le ministre de dévelopment et de la prospective, monsieur le ministre du commerce, monsieur le ministre de patati patata,… en dan dus de boodschap.

Bevreemdend allemaal voor iemand met het gevoel voor protocol van een kleuter met verfhanden. Maar in feite viel het bezoek mij beter uit dan verwacht. Niet de Belgen van het gezelschap voerden het woord, maar de boerenvertegenwoordigers die mee waren. Niet gehinderd door enige onderdanigheid grepen ze de kans om hun gedacht te zeggen over het gevoerde landbouwbeleid dat – naar u al kon raden – geen klein beetje beter kan.

Zoiets laat zich slechts gebrekkig op foto vastleggen. Dat boeren uit een gat waar tot nog toe weinig uit gehoord werd, rechtstreeks spreken met de verantwoordelijken van hun economische sector en tonen dat ze een georganiseerde macht zijn waar zaken mee te doen zijn.