Tijd voor het laattijdigste jaarlijkse jaaroverzicht: mijn boekentips, gedestilleerd uit de boeken die ik in 2015 doorbladerde.
Hieronder de selectie uit het fictie-segment. De aanraders uit het nonfictie-departement heeft u nog tegoed. Zullen we dat afspreken?
Update 28/2: De non-fictie-aanraders zijn onderaan toegevoegd.

En avant.

FICTIE

Komt een paard de kroeg binnen - David Grossman (2015)

Het eerste boek dat ik van David Grossman las en dat kan tot de meevallers van 2015 gerekend worden.

Het boek bestaat uit een quasi doorlopende monoloog van een komiek, met interludes die de relatie tussen de komiek en enkele van zijn toeschouwers uitdiepen.

De vertelsels van de komiek over zijn weinig opbeurende jeugd veroorzaken meer ongemak dan gelach bij zijn publiek – mijn inziens nochtans de betere vorm van humor. Bij uitblijven van gelach, slaat de komiek zich verontschuldigend maar keihard in het gezicht, en schakelt hij ter wiedergutmachung over naar een laagdrempelige mop – waarna hij zijn hermetisch elan hervat.

Bevreemdend, beklemmend, maar zo goed. Benieuwd naar hoe dit boek er in een theaterversie zou uitzien. Wie voelt zich geroepen? Dirk Roofthooft? Josse De Pauw? Bruno Vanden Broecke?

Wereldschaduw – Nir Baram (2015)

Even getwijfeld om de nieuwe Jonathan Franzen hier te zetten, maar ik geef de plaats graag aan de jongere schrijver Nir Baram.

Geen showoff op vlak van zinsbouw of metaforen in deze klepper, maar wel een ontzagwekkend fijnmazig opgebouwd verhaal (ik onderdruk de neiging om de kathedraal-vergelijking van het schap te halen). Wereldschaduw is opgebouwd uit drie verhalen die eerst niks met elkaar te maken lijken te hebben, maar gaandeweg zo logisch in elkaar passen dat je niet begrijpt waarom je het allemaal al niet na 50 bladzijden zag. Supervernieuwend? Wellicht niet. Goed? Jazeker.

Enfin, wie al iets van Jonathan Franzen las, begrijpt de associatie. En ik ga verder niemand verbieden om ook Zuiverheid eens te lezen.

Het Hout – Jeroen Brouwers (2015)

Het was op een elf uur durende nachtvlucht tussen Hanoi en Parijs dat ik dit boek grotendeels uitlas. Na drie boeken van Brouwers gelezen te hebben, was ik bijna tot de conclusie gekomen dat het niks voor mij was. Niet iedereen krijgt vier kansen bij mij, maar voor een Grote Naam uit de Nederlandse literatuur vond ik de uitzondering gewettigd.

Het Hout is zo’n werk waar je fysiek ongemakkelijk van wordt – al kan de vliegtuigwijn daar een versterkende rol bij gespeeld hebben. Het begint nog subtiel, maar gaandeweg wordt het gepulk aan misdienaars steeds explicieter en onverdraagelijker beschreven. Het leesgenot en het kokhalzen treden in deze simultaan op, maar tegelijk is het ook een schoon verhaal van klein verzet. En liefde en al – maar dan wel tussen volwassenen.

De Stamhouder – Alexander Münninghoff (2014)

• De domste boeren hebben de dikste lullen.
• Met geweld gaat alles.
• Denken moet je aan paarden overlaten. Want die hebben een veel groter hoofd dan jij.

Zie daar drie leidende principes zoals die toegeschreven worden aan een personage in De Stamhouder.

Een 300-tal terneerdrukkende bladzijden dysecteren het ontbindingsproces van een Poolse familie. Parallel wordt de (na)oorlogse geschiedenis van Europa in de verhaallijn geploegd, waardoor het geheel nog een educatieve dimensie krijgt. Aan het einde zijn de meeste mensen dood, wat gezien de teneur van de vertelling tot een goede afloop kan gerekend worden.

NON-FICTIE

Economics Rules: Why Economics Works, When It Fails, and How To Tell The Difference – Dani Rodrik (2015)
The Globalization Paradox: Democracy and the Future of the World Economy – Dani Rodrik (2011)

Door de bijsmaak van kwakzwalverij, zou je bijna aarzelen om een verstandig mens als Dani Rodrik een econoom te noemen. Maar precies die slechte naam van economen wil hij bestrijden. In Economics Rules neemt hij het op voor zijn wetenschap, op voorwaarde dat ze zich tot een echte sociale wetenschap ontwikkelt en niet amecht probeert op een exacte wetenschap te lijken.

Is vrijhandel altijd goed? Is overheidsingrijpen per definitie ongewenst? Moet je op de vraagzijde of de aanbodzijde van de economie werken? Het weinig fantasierijke antwoord luidt: het hangt ervan af.

Omstandigheden, weet je wel. In plaats van zich fundamentalistisch vast te klinken aan één model of economische school, pleit Rodrik voor een dosis economisch pluralisme. Economie moet de wetenschap zijn die vanuit een analyse van de omstandigheden, het juiste gereedschap samenstelt uit een brede gereedschapskist.

Eerder las ik al The Globalization Paradox van Rodrik (op aanraden van ikweetalnietmeerwie, maar toch bedankt). Daarin zit de aanzet tot Economics Rules al verweven:

Economic prosperity and stability can be achieved through different combinations of institutional arrangements in labor markets, finance, corporate governance, social welfare, and other areas. Nations are likely to—and indeed are entitled to—make varying choices among these arrangements depending on their needs and values. (…)
Once you understand that markets require public institutions of governance and regulation in order to function well, and further, you accept that nations may have different preferences over the shape that those institutions and regulations should take, you have started to tell a story that leads you to radically different endings.

Er is geen natuurwet die samenlevingen tot dezelfde recepten verplicht om welvaart te bereiken. En samenlevingen mogen gerust, vanuit hun waarden, “nee” zeggen tegen bepaalde vormen van globalisering. Hij noemt daarbij expliciet de grote handelsakkoorden, waarvan de positieve impact stelselmatig overroepen wordt. In tijden van TTIP-onderhandelingen tussen de VS en de EU, klinkt dat gezond tegendraads. (Een tikkeltje YOLO zelfs.)

Maar goed, wat is dan die fameuze globaliseringsparadox? Die valt samen te vatten onder de toogwijsheid: men kan niet alles hebben in ‘t leven. (Dat is dan weer wat minder YOLO.)

(…) In particular, you begin to understand what I will call the fundamental political trilemma of the world economy: we cannot simultaneously pursue democracy, national determination, and economic globalization. If we want to push globalization further, we have to give up either the nation state or democratic politics. If we want to maintain and deepen democracy, we have to choose between the nation state and international economic integration. And if we want to keep the nation state and self-determination, we have to choose between deepening democracy and deepening globalization.

Klinkt als een samenvatting van 30 jaar discussies binnen de EU.

The Innovator’s Method – Nathan Furr, Jeff Dyer (2014)

Voorwaar een ganse boekenplank voor de prijs van één boek. The Innovator’s Method beschrijft het pad van wild idee tot opschaalbaar business model. Daarvoor put het boek uit de wijsheid van o.a. Change By Design, The innovator’s dilemma. The innovator’s solution, The Lean Startup en Business Model Canvas generation .

Vaste ingrediënten zijn experimenten met korte feedbackloops die de hypotheses die ten grondslag liggen aan het idee rigoreus testen. Want ontdekken dat iets niet werkt is geen mislukking. De enige echte mislukking is: te laat merken dat iets niet werkt – wanneer er dus al bakken geld versmost zijn.

In één afbeelding ziet het procédé er ongeveer zo uit:

Enige resistentie voor manageriële newspeak is geboden, maar er zit niettemin veel bruikbaars in dit boek, los van de sector waarin je werkt.

How Asia Works: Success and Failure in the World’s Most Dynamic Regio – Joe Studwell (2013)

Joe Studwell heeft het economisch “mirakel” van een aantal Aziatische landen tegen het licht gehouden en komt tot de bevinding dat het wondermiddel niet zo wonderlijk is.

An historical review of east Asian economic development shows that the recipe for success has been as simple as one, two, three: household farming, export-oriented manufacturing, and closely controlled finance that supports these two sectors.

Dus. Versterk de gezinslandbouw en begin met een herverdelende landhervorming. Zorg dat gezinslandbouw aan productiviteit en professionaliteit wint. Zo komt er ruimte voor industriële ontwikkeling. Focus daarbij op een aantal industriële sectoren. Ondersteun die degoutant hard. Scherm de eigen markt gericht af om die sectoren de kans te geven om tot wasdom te komen, maar disciplineer de opstartende industrieën door ze te dwingen aan export te doen, waardoor ze leren competitief te zijn op wereldvlak. Bedrijven die niet mee kunnen, verliezen de steun.

Dat alles vergt een ondersteunende financiële sector die al die investeringen mee mogelijk moet maken. Investeringen gaan daarbij boven de opbrengst van spaarders. Ook daarvoor is de strakke hand van de overheid nodig om te maken dat banken investeren in sectoren die een economie transformeren – anders beperken ze zich tot het blazen van vastgoedbellen.

Een wonder is het dus niet. Wat wel een wonder is, is hoe snel we die lessen hebben ingeruild voor een verschraald vat dogma’s.

Ziehier het exhaustieve overzicht van mijn ontsporende leesgedrag. Met dank aan Goodreads, waar u mij altijd tot vriend mag maken.

Fictie

• De zomer hou je ook niet tegen – Dimitri Verhulst
• Komt een paard de kroeg binnen – David Grossman
• Het geluid van vallende dingen – Juan Gabriel Vásquez
• Alsof het voorbij is – Julian Barnes
• Gangster Anders en zijn vrienden (en een enkele vijand) – Jonas Jonasson
• Wereldschaduw – Nir Baram
• Alle Namen – José Saramago
• Zuiverheid – Jonathan Franzen
• Dienstreizen van een thuisblijver – Maarten ’t Hart
• Onderworpen – Michel Houellebecq
• De kunst van het mislukken – Leo Verheul
• Vrij kamperen – Magnus Mills
• Ik kom terug – Adriaan van Dis
• Het hout – Jeroen Brouwers
• De stamhouder – Alexander Münninghoff
• Ik heb altijd gelijk – Willem Frederik Hermans
• Godenslaap – Erwin Mortier
• Mendelssohn op het dak – Jiří Weil
• Post voor mevrouw Bromley – Stefan Brijs
• In Ongenade – J.M. Coetzee
• Gloed – Sándor Márai
• Het wonderbaarlijke voorval met de hond in de nacht – Mark Haddon
• Vader (Mijn strijd, #1) – Karl Ove KnausgÃ¥rd
• Platform – Michel Houellebecq

Non-fictie

• Essentialism: The Disciplined Pursuit of Less – Greg McKeown
• Permission Marketing: Turning Strangers Into Friends And Friends Into Customers –Seth Godin
• Dit is mijn hof – Chris De Stoop
• Economics Rules: Why Economics Works, When It Fails, and How To Tell The Difference – Dani Rodrik
• Team of Teams: The Power of Small Groups in a Fragmented World – Stanley McChrystal
• The Political Brain: The Role of Emotion in Deciding the Fate of the Nation – Drew Westen
• Een @nder Soort Geld – Helen Toxopeus
• Misleid door toeval: over de rol van geluk in de economie en het leven – Nassim Nicholas Taleb
• Honger – Martín Caparrós
• Work Rules!: Insights from Inside Google That Will Transform How You Live and Lead – Laszlo Bock
• Reappraisals: Reflections on the Forgotten Twentieth Century – Tony Judt
• Beyond Certification – Scott Poynton
• The Innovator’s Dilemma – Clayton M. Christensen
• The Innovator’s Solution: Creating and Sustaining Successful Growth – Clayton M. Christensen
• The Next CPO – Han Hendriks
• The Retail Revival: Reimagining Business for the New Age of Consumerism – Doug Stephens
• The Most Good You Can Do: How Effective Altruism Is Changing Ideas About Living Ethically – Peter Singer
• The Fourth Revolution: The Global Race to Reinvent the State – John Micklethwait
• The Precariat: The New Dangerous Class – Guy Standing
• Empathy – Roman Krznaric
• Inequality: What Can Be Done? – Anthony B. Atkinson
• Levende Agrifood Ketens – Henk Folkerts
• The Media Training Bible – Brad Phillips
• The Innovator’s Method: Bringing the Lean Start-up into Your Organization – Nathan Furr
• Start with Why: How Great Leaders Inspire Everyone to Take Action – Simon Sinek
• Dit kan niet waar zijn – Joris Luyendijk
• Chaos: Making a New Science – James Gleick
• The B Corp Handbook: How to Use Business as a Force for Good – Ryan Honeyman
• The Age of the Unthinkable: Why the New World Disorder Constantly Surprises Us And What We Can Do About It – Joshua Cooper Ramo
• Creativity, Inc. – Ed Catmull
• Zero to One: Notes on Startups, or How to Build the Future – Peter Thiel
• Duct Tape Marketing: The World’s Most Practical Small Business Marketing Guide – John Jantsch
• The Globalization Paradox: Democracy and the Future of the World Economy – Dani Rodrik
• Change by Design: How Design Thinking Transforms Organizations and Inspires Innovation – Tim Brown
• The Rebirth of Education: Schooling Ain’t Learning – Lant Pritchett
• How Asia Works: Success and Failure in the World’s Most Dynamic Region – Joe Studwell
• The Entrepreneurial State: Debunking Public vs. Private Sector Myths – Mariana Mazzucato
• Power, Inc.: The Epic Rivalry Between Big Business and Government–and the Reckoning That Lies Ahead – David Rothkopf